دوره ضوابط و اصول معماری برای مهندسین عمران‎

توضیحات

با توجه به تنوع موارد تدریس شده و پرداختن به موارد مختلف فازهای ساخت، می‌توان دوره حاضر را مناسب اکثر مهندسین عمران حوزه ساختمان از محاسب تا فعالان کارگاهی علی‌الخصوص همکاران حوزه اجرا معرفی نمود. علاوه بر این، تمام افراد علاقه‌مند به این صنعت و همچنین کارفرمایان و سازندگان نیز می‎توانند از موارد تدریس شده بهره لازم را ببرند. از جنبه دیگر با توجه به نوع نگاه عامه جامعه به مهندسی ساختمان و عدم شناخت صحیح از وظایف رشته مهندسی عمران، همواره این انتظار از مهندسین عمران  وجود دارد که پرسش‌های مرتبط با ساختمان را پاسخ گفته و توان ارائه نظرات مشورتی را داشته باشند اما عدم آشنایی و تسلط به نکات و اصول اولیه معماری باعث ناتوانی در ارائه مشاوره مورد انتظار می‌شود. این دوره ضمن بالا بردن دانش و آگاهی در خصوص ضوابط و اصول مذکور، باعث تقویت اعتماد به نفس متقاضیان ورود به بازار کار و همچنین کارآموزان خواهد شد.

چرا رایگان؟

مرکز طراحی ساختمان از آغاز فعالیت خود با هدف ارتقاء دانش مهندسی علی ‌الخصوص در حوزه محاسبات، همیاری و همفکری با علاقه‌مندان و اثرگذاریِ هر چند مختصر اما سازنده برای همکاران محترم و جامعه مهندسی، در پی ادای وظیفه بوده است. با تلاش برای تولید محتوای کاربردی و با کیفیت، پرداختن به موضوعات مورد نیاز جامعه مهندسی و ارائه آن به صورت رایگان یا با حداقل قیمت کوشیده‌‌ایم همواره در راستای تحقق اهداف مذکور گام برداریم. دوره‌ی حاضر با رویکردی متفاوت از تولیدات قبلی، تجربه‌ای جدید در حوزه دیگری از آموزش ساختمان است که پیش‌نیازها را هدف قرار داده و مخاطب آن را غالباً دانشجویان و نو دانش‌آموختگانی تشکیل می‌دهند که قصد ورود به بازار کار را داشته و یا در ابتدای مسیر کاری خود هستند. از این رو تصمیم گرفتیم به منظور تسهیل دسترسی به دوره و اثرگذاری آن در سطح وسیع‌تر، ضمن حفظ کیفیت و استانداردهای یک دوره آموزشی و با وسواس در تهیه و ارائه مطالب، آن را به صورت رایگان تقدیم مخاطبین نماییم. امید آنکه علاقه‌مندان استفاده لازم را برده و در مسیر کاری خود به توفیق دست یابند.

پیش‌نیاز:

این دوره خود به عنوان پیش‌نیازی با موضوع معماری برای فعالان صنعت ساختمان علی‌الخصوص مهندسین عمران تهیه گردیده و هیچ پیش‌نیازی جز علاقه و تصمیم به یادگیری ندارد.

مخاطب:

مخاطبانِ هدفِ دوره دانشجویان،  تازه فارغ التحصیلان و کارآموزان رشته مهندسی عمران عنوان شده است اما با توجه به موارد تدریس شده، دیگر علاقه‌مندان و همچنین دانشجویان رشته معماری نیز امکان بهره از این دوره را دارند.

ویژگی‌ها:

• در بر گرفتن طیف وسیعی از مطالب، از قوانین و مفاهیم ساخت و ساز شهری تا اصول، ضوابط و نحوه عملی ترسیم پلان معماری، پرداختن به سفت کاری و موارد شاخص مرحله نازک‌کاری به صورت تفکیک شده
• تدریس مطالب با کمک تصویر و عکس‌ جهت تفهیم و درک بیشتر
• توجه به نکات اجرایی در کنار موارد آیین‌نامه‌ای به منظور ارتقا سطح کاربردی دوره
• شناسایی موارد مورد نیاز و بهره‌گیری از تجارب دیگران در انتخاب موضوعات و نکات به منظور افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در زمان
• دسته‌بندی و معرفی کامل محتوا به منظور استفاده گزینشی مخاطب از مطالب مورد نیاز خود

معرفی جلسات:

جلسه اول : مقدمه (00:42)

در مقدمه ضمن معرفی دوره به ارائه توضیحات اجمالی در خصوص اهداف و مسیر دوره پرداخته‌ایم.

جلسه دوم : تعاریف و مفاهیم (02:24)

در این جسله به طرح‌های شهری، ضوابط طرح تفصیلی، الزامات کالبدی ساختمان، قوانین شهرداری‌ها، پیش‌نیازهای شروع طراحی مانند سطح ساخت، تراکم، پیشروی مجاز، پخ‌ها، پیلوت، پیش‌آمدگی، دسترسی، جهت‌گیری و درز انقطاع، اصطلاحاتی مانند کاربری، نوعیت، کمیسیون‌های شهرداری، معرفی انواع اسناد و موارد حقوقی پرداخته‌ایم تا در این بستر گام به گام و با مثال به اولین مرحله آغاز طرح معماری برسیم.

جلسه سوم : پارکینگ و رمپ (01:20)

با دو هدف ترسیم پلان معماری و تسلط بر نکات اجرایی، ضوابط آیین‌نامه‌ای و کاربردی پارکینگ شامل گروه‌بندی‌ و ضوابط مربوطه، الزامات ابعادی و حداقل‌های مورد نیاز به همراه موارد مربوط به رمپ شامل معرفی انواع و نکات آن‌ها، محاسبات طول، شیب و سرگیری بیان و اهمیت این موضوعات در معماری بررسی شده است.

جلسه چهارم : لکه گذاری پلان مسکونی (01:03)

از مهم‌ترین موارد تعیین کننده در جانمایی فضاها، ارزش گذاری املاک، فرم پلان‌ها و سیرکولاسیون حرکتی موضوع نور می‌باشد. در این جلسه با بررسی تابش خورشید و انواع نور طبیعی، نیاز و نسبت فضاها با نور تشریح و نحوه لکه‌گذاری پلان‌ها بررسی گردیده است.

جلسه پنجم : پله و آسانسور (02:17)

بی توجهی به پله و آسانسور در سایه اهمیت پارکینگ، از برجسته‌ترین عوامل تداخل پلان معماری و طرح سازه می‌باشد که موجب هدر رفت فضا، نقض ضوابط یا مشکلات اجرایی می‌گردد. ضوابط و نکات پلکان مطابق رویه دوره به صورت آیین‌نامه‌ای و اجرایی به صورت کاربردی تشریح و تبیین گردیده است. معرفی انواع آسانسور، الزامات و ملزومات آن‌ها، نکات هر یک در ترسیم پلان معماری، ضوابط و حداقل‌های آیین‌نامه‌ای در جانمایی و اجرا نیز در ادامه جلسه تدریس شده است.

جلسه ششم : فضاها و الزامات (02:00)

پس از تعیین الزامات و تعیین حدود تجویزی شهرداری، لکه‌گذاری، جانمایی پارکینگ و پلکان و ستون‌گذاری به مرحله ترسیم فضاها می‌رسیم. در این جلسه حداقل‌های آیین‌نامه‌ای و توصیه‌های کاربردی و مورد نیاز به صورت توأمان در کنار نکات فضاها و ابعاد حداقلی مبلمان مورد بررسی قرار گرفته‌اند. فضای ورودی، آشپزخانه، اتاق خواب، نشیمن و پذیرایی، سرویس‌های بهداشتی، پاسیو و حیاط خلوت، بالکن و تراس و ایوان در کنار موارد جزئی مانند داکت‌ها و انباری‌ها، فضاهای مورد اشاره در این جلسه هستند.

جلسه هفتم : ترسیم فنی و نقشه‌خوانی (01:30)

برای ترسیم یک پلان معماری، علاوه بر آگاهی و شناخت ضوابط و نکات، دو شرط دیگر یعنی آشنایی با ترسیم فنی و مهارت استفاده از نرم‌افزار نیز مورد نیاز است. در این جلسه به ترسیم فنی و نحوه نمایش و ارائه موضوعات پرداخته و در کنار آن شناخت و درک نقشه‌های معماری را که جزو ابتدایی‌ترین نیازهای یک مهندس و فعال حوزه ساخت می‌باشد، میسر ساخته‌ایم.

جلسه هشتم : ستون‌گذاری و آکس‌بندی (01:20)

ستون‌ها اگر چه المان‌های سازه‌ای ساختمان محسوب می‌شوند اما جانمایی آن‌ها تابع خواست و طرح معمار بوده که در غالب پروژه‌های متعارف مسکونی به صورت توأمان با جانمایی خودروها انجام و مبنای کار ترسیم پلان طبقات می‌گردد. یکی از عوامل دستیابی به طرح بهینه سازه، کاهش دشواری‌های اجرایی، تسریع در دستیابی به طرح نهایی و همچنین حذف تداخلات، ستون‌گذاری صحیح با در نظر گرفتن شرایط سازه و معماری به صورت همزمان می‌باشد. در این جلسه به معیارها و نکات ستون‌گذاری، نحوه آکس‌بندی و جانمایی دیوارهای برشی و مهاربندها پرداخته شده است.

جلسه نهم : ترسیمات در اتوکد (02:15)

چنانکه گفته شد، مهارت در استفاده از نرم‌افزار و کاربرد آن سومین لازمه ترسیم حرفه‌ای نقشه‌ها می‌باشد. در این جلسه قسمت‌های مختلف از نقشه‌های معماری علی‌الخصوص موارد با ابهام بیشتر مانند ترسیم کروکی‌، لایه‌بندی، مقیاس‌ها، ترسیم برش و کاربرد دستورات مورد نیاز در مراحل ترسیم پلان‌ها تدریس می‌شود. این جلسه با فرض آشنایی مخاطب با نرم‌افزار اتوکد تهیه شده است. در صورت عدم آشنایی با دستورات و کار با این نرم‌افزار، می‌توان از دو جلسه آموزش مقدماتی اتوکد که به عنوان جلسات چهاردهم و پانزدهم ضمیمه دوره شده‌اند استفاده و سپس برای تکمیل یادگیری نرم‌افزار و کاربرد آن در موضوعات پیش گفته از جلسه نهم بهره برد.

جلسه دهم : نـــما (02:24)

نمای ساختمان به عنوان ویترین و انعکاس دهنده هویت معماری پروژه، نقش آفرینی در ظاهر شهری و همچنین به عنوان یکی از عوامل برندسازی سازندگان، اهمیت به سزایی در ساخت و ساز دارد. موضوع نما را می‌توان در حوزه‌های مختلف از قبیل طراحی هنری، مصالح شناسی، پیکربندی سازه‌ای و مهار آن، ضوابط و محدودیت‌های شهری و روش‌های اجرایی مورد بررسی قرار داد. همچنین نمای ساختمان در طرح‌های متنوع و با طیف وسیعی از مصالح گوناگون به روش‌های مختلف و متعدد قابل اجرا می‌باشد که غالباً توسط پیمانکاران ماهر و توانمند با مشکلات کمتر نسبت به باقی مراحل ساخت اجرا می‌شود. از این رو پرداخت کامل به موضوع نما به واسطه دانش محدود مدرس، موضوع دوره و همچنین محدودیت زمان ممکن نبوده است اما به منظور افزایش اطلاعات مخاطب و در راستای موضوع دوره، مصالح مختلف و نکات شاخص اجرایی در کنار اصطلاحات، موارد اولیه و همچنین ضوابط کلی نما در این جلسه تدریس شده‌اند.

جلسه یازدهم : دیـــــوار (03:30)

این جلسه در دو بخش تهیه و به دو موضوع مهم جداسازی و مهار دیوارها طبق پیوست ششم استاندارد 2800 و سپس انواع بلوک، ویژگی و اجرای آنها پرداخته است. در بخش جداسازی سعی شده است ضمن تدریس جز به جز، با تفسیر ضوابط و بیان علل هر اجرا، این موضوع به صورت کامل تفهیم و تبیین گردد. وادارها و نحوه اتصال، روش‌های تسلیح، مهار لبه و انواع روش‌ها، اتصال به زیر سقف، تیرک و نکات آن، نعل درگاه و حالات مختلف اجرا، جان پناه، دیوارهای متقاطع، ضوابط فاصله گذاری و نکات اجرایی، ابهامات در انتخاب روش‌ها، استفاده از مش‌ها و … مطالبی است که در بخش اول با آن‌ها روبرو می‌شوید. در بخش دوم نیز ضمن معرفی و مقایسه مصالح موجود، چالش‌های مربوط به اجرای هر بلوک، موارد کنترلی در دیوارچینی، استانداردها، اصطلاحات و نکات اجرایی نیز بیان شده‌اند. بلوک‌های سفالی، سیمانی سنگین، پوکه معدنی، لیکا، لیپر، اتوکلاو شده یا هبلکس و آجر فشاری، ضوابط آیین‌نامه‌ای بلوک‌چینی، مسئله استاندارد بودن بلوک‌ها، موارد مطروحه در خصوص عایق بودن دیوار، چالش‌های مربوط به جذب آب، هشت‌گیر کردن، رگه چینی، گونیا کردن و شاقولی دیوار، زنجاب کردن، ملات‌ها و … از مواردی است که با آنها در این بخش مواجه می‌شوید. همچنین علاوه بر دیوارهای پیرامونی و تیغه‌ها، به دیوارهای محوطه نیز مطابق دستورالعمل جدید پرداخته شده است.

جلسه دوازدهم : نازک‌کاری – بخش 1 (03:10)

چارچوب‌های در، معرفی انواع و ویژگی‌ها، نکات اجرا، کنترل‌های لازم و روش آن‌ها، ساب فریم‌ها و مهار به دیوار، پروفیل‌های پنجره و اجزای آن، عوامل مؤثر در عملکرد مناسب، اصطلاحات مرتبط، درب ضد سرقت و… اولین موضوع در این جلسه هستند. سپس وارد بحث نازک کاری دیوار، آسترزنی، سفیدکاری و ابزارزنی می‌شویم که در این قسمت به معرفی مصالح، الزامات آیین‌نامه، ساخت ملات، کاربرد انواع گچ، گچکاری سقف با و بدون سقف کاذب، کرم بندی و ریسمان کشی، توصیه‌های اجرایی، شیارزنی و جایگذاری قوطی برق، چالش‌های ترتیب عملیات، معرفی ابزارها و اصطلاحات مرتبط با آن و… پرداخته شده است. موضوع سوم در این جلسه سقف کاذب می‌باشد که موارد مربوط به میلگرد و رابیتس و پس از آن کناف تدریس شده‌ است. با توجه به افزایش روز افزون استفاده از کناف به موارد متعدد و گوناگون آن پرداخته و در خصوص گچ‌برگ‌ها، الزامات نصب، بتونه و ماستیک زنی، معرفی انواع سازه کناف و کاربرد آن‌ها، استانداردها، عوامل ترک و شکم دادن، نکات اجرا، معرفی کدها، برش و فرم دادن و … صحبت شده است.

جلسه سیزدهم : نازک‌کاری – بخش 2 (03:10)

اولین قسمت به مرحله کفسازی اختصاص دارد و روش‌های پوکه‌ای (از سنتی تا اسکرید) و فوم‌بتن تدریس و نکات اجرایی هر کدام به همراه مقایسه و بررسی علل تعارض در نظرات مربوط به این مصالح ارائه گردیده است. موضوع بخش دوم عایق‌کاری بام و مکان‌های خیس (کف و دیوار) است که نکات اجرایی و آیین‌نامه‌ای روش‌های قیرگونی و ایزوگام با هدف افزایش عمر و جلوگیری از انواع نشتی به همراه خصوصیات مصالح هر کدام مطرح می‌‌شوند. آخرین موضوع این جلسه مربوط به کاشی و سرامیک است که با توجه به مصرف روز افزون انواع آن، از جوانب مختلف مورد طرح و بررسی قرار گرفته‌اند. مرور نکات استاندارد، بررسی تفاوت‌ها و ویژگی انواع، چالش‌های نصب و روش‌های مرسوم، اصطلاحات مختلف، ابزار کاشی‌کاری، کاربرد و مزایای آن‌ها، تکنیک‌های اجرا و … از جمله مواردی است که در قسمت کاشی و سرامیک مورد توجه قرار گرفته‌اند.

جلسات ضمیمه :

آموزش مقدماتی اتوکد (03:45) در دو جلسه با هدف آموزش دستورات کاربردی مورد نیاز برای طراحی معماری یا ترسیم نقشه‌ها آماده شده است.

قوانین نظام مهندسی (02:11) به منظور آشنایی با قوانین نظام مهندسی و کنترل ساختمان، آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون و مواد برجسته آن، شیوه نامه مبحث دوم، دستورالعمل سازندگان و مشاغل مهندسین عمران در حوزه ساخت و ساز شهری در در قالب یک جلسه تقدیم همکاران عزیز گردیده است.

مدرس : شهریار یزدان پناه – (پایه 2 محاسبات، اجرا و نظارت – کارشناس رسمی دادگستری)